Wie mij een jaar of 5 geleden zou zeggen dat ik nu veganist zou zijn, had ik voor gek verklaard. Ik noemde mij toentertijd gekscherend de grootste aandeelhouder van de McDonald’s. Hoe anders is het nu?
Van McDonald’s tot veganist
Ik weet eigenlijk niet eens meer hoe het kwam. Wat ik wel wist, was dat ik een haat-liefde verhouding had met vlees. En evenzo goed met mijn geliefde McDonald’s. Zodra ik een big mac in mijn mond propte en ik de saus op het pietepeuterige stukje vlees proefde, was ik even helemaal in extase. Wetende dat ik 2 uur later weer trek zou hebben en nog een uur later tijd genoeg zou hebben om alle tegeltjes van het toilet te tellen. Zowel die van de vloer als op de muur.
Toen ik ondertussen vaak genoeg had gecontroleerd of de telling van de tegeltjes wel klopte, bedacht ik me dat het eigenlijk helemaal geen waar voor mijn geld was. Een instant moment van geluk werd zo makkelijk weggepoetst door de nasmaak van teleurstelling en fysieke ongemakken. Bovendien werd ik er totaal niet energieker door. Wat een weggegooid geld. Ik ben mij toen eens gaan afvragen hoe we eigenlijk aan al dat vlees komen.
De zoektocht begint
Ik vond het doodnormaal om vlees te eten. Mensen hebben het merendeel van hun bestaan eerder wel dan geen vlees gegeten. Voor mij was vlees in mijn mond het einde van de keten. Toch stelde ik mijzelf opnieuw de vraag: waar komt het vlees eigenlijk vandaan? Internet staat vol met antwoorden. Van verweerschriften tot de meest lugubere complottheorieën, van absolute vegan-haters tot extreme dieractivisten. Die uitersten kloppen natuurlijk ook niet helemaal. Maar wat is nu eigenlijk wél waar? Een diepgaand onderzoek heb ik echter niet nodig. Mijn boerenlogica zegt dat de waarheid altijd ergens in het midden ligt.
De feiten
Dan toch wel even wat feiten op een rij die mij uiteindelijk besloten om drie jaar geleden vegetariër te worden.
Klimaatverandering
Tijdens mijn zoektocht op het internet waren veel wetenschappers het wel eens: het klimaat verandert. En het verandert drastisch. Die verandering zal enorme consequenties hebben. Een van de belangrijkste consequenties is de opwarming van de aarde. Op zich is dat een vrij natuurlijk proces. Ik zal dat proces even heel simpel vertalen zonder nuance (echt heel simpel dus): de zon schijnt, de aarde warmt op, de atmosfeer houdt een deel van de warmte vast, andere elementen van de natuur trekken de warmte in balans (warmte koelt weer af, verspreidt zich in de atmosfeer) en zo is onze planeet leefbaar. Bomen en planten zorgen voor onze zuurstof en hebben de unieke eigenschap om CO2 weer om te zetten in zuurstof. Nogmaals: heel simpel gezegd. Maar deze cyclus is in gevaar. Dat lees je zo.
Geproduceerde dieren zo snel mogelijk opblazen
Eerst even terug naar de… hamvraag is een leuke woordspeling: waar komt ons vlees vandaan? Verder spittend naar de herkomst van vlees, leer ik dat de aarde bestaat uit circa 70% water en 30% land. Van al dat land wordt zo’n 40% besteed aan het verbouwen van voedsel om de dieren te voeren die wij gebruiken voor onze consumptie. Nu maak ik even een sprongetje naar die dieren, die we eten voor onze consumptie. Die dieren bestaan eigenlijk helemaal niet. Althans: ze lopen niet vrij in de natuur, worden dus niet gevangen, en hebben geen plek in een keten: ze worden gemaakt. Fokmoeders zorgen massaal voor nageslacht, die zo snel mogelijk worden volgepropt met voer afkomstig van die 40%, plus allerlei troep waar de honden nog geen brood van lusten. Puur om de kalveren, maar ook biggen en kuikens zo snel mogelijk te laten groeien. Voor consumptie. De kinderen van deze moeders worden dus zo spoedig mogelijk “opgeblazen”. Waar een varken 7 jaar doet om een volwassen lijf te kweken, doet de bio-industrie dat in amper 7 maanden. Eet smakelijk.
Eten verbouwen voor hongerige medemens
Dit stukje dierenleed is rationeel gezien onbegrijpelijk, maar voor mij persoonlijk nog niet eens het ergste. Het is de hele keten. De bio-industrie manipuleert niet alleen de natuur; de hele keten klopt van geen kant. Aan de voorkant wordt namelijk zo extreem veel land gebruikt voor het voeden van onze consumptiedieren, dat het ten koste gaat van mensen elders in de wereld die honger lijden. Als we immers op dat land eten kunnen verbouwen, waarom zouden we dat niet doen voor onze medemens? We eten dan zelf wat minder dieren (of liever helemaal niet) en investeren met het land wat overblijft in het ontwikkelen van voer voor mensen. Bij mensen noemen we voer overigens “eten”. Met plantaardig voedsel kunnen we dus een hele mensheid voeden, terwijl we met de dieren afkomstig uit de bio-industrie alleen maar de westerse wereld voeden. En niet omdat ons lichaam daar behoefte aan heeft, gewoon omdat het kan. Westerlingen danken hun gouden economieën aan hun consumptiegedrag.
Opwarming van de aarde
En dan nog de achterkant van het verhaal. De dieren die (soms) in de wei lopen – even niet vergeten: dit zijn geproduceerde dieren, dus niet gemaakt door de natuur en horen er hier dus eigenlijk ook niet te zijn – produceren net als mensen enorm veel boeren en scheten. Die gassen die vrijkomen, vertaalt zich in broeikasgassen. Het vliegt de natuur in en propt zich bovenop de CO2 die we met zijn allen produceren. Tel daarbij op dat wij massaal de wereld ontbossen voor de veeteelt en je leert al snel dat minder bomen en planten, meer CO2 moet verwerken. En dat kunnen ze inmiddels niet meer aan. De aarde warmt op, wat weer gevolgen heeft voor het klimaat. De exacte gevolgen kan een weerman, astronaut of mijn klimaatcollega’s beter uitleggen, maar om wederom een simpele conclusie te trekken: meer warmte betekent meer stormen en regen. Meer regen betekent meer mislukte oogsten. Meer mislukte oogsten betekent meer honger. Zomaar één gevolg.
De bio-industrie klopt van geen kant
Ik bedacht me ineens: deze hele bio-industrie stinkt. Het klopt van geen kant dat zoveel land besteed wordt aan consumptie terwijl miljoenen mensen in de wereld honger lijden. En het klopt van geen kant dat dieren gecreëerd worden en vervolgens opgeblazen worden met troep. Dan klopt het ook nog eens van geen kant dat deze dieren zo moeten lijden op weg naar onze mond. En het klopt van geen kant dat er in de westerse wereld zoveel hart- en vaatziekten zijn en dat er veel mensen moeten vechten tegen een extreme rotziekte. Volgens wetenschappelijk onderzoek is het eten van vlees afkomstig van de bio-industrie hiervan een grote oorzaak. Het klopt van geen kant dat de bio-industrie zó vervuilend is, dat de aarde daardoor opwarmt. En het klopt van geen kant dat ik alles in stand houd, door een veel te dunne big mac te eten dan op de foto’s van het fastfood slash marketingbureau met de grote M zelf.
Van vegetariër naar veganist
Ik besloot gaandeweg dus vegetarisch te worden. En toen ik mij er nog verder in ging verdiepen, nog meer las, nog meer mensen sprak, nog meer documentaires keek, dacht ik: ik kan net zo goed veganistisch worden. Bij de productie van eieren van de kip en de melk van de koe gaat ook dit hele proces eraan vooraf. En zijn de consequenties van die industrie evenzo goed vervuilend. Ik word veganist!
Alles in balans, niet radicaliseren
Toch heb ik besloten om niet te “radicaliseren”. Ik bevrijd geen kippen van een te onwetende boer en ik eet ook rustig het niet-veganistische eten waar iemand zonder dat ze het wist, zo haar best voor heeft gedaan. De waarheid ligt voor mij altijd ergens in het midden. De wereld en de mensheid heeft tijd nodig om de balans terug te vinden. En heeft tijd nodig om nieuwe en duurzamere economieën te ontwikkelen. Money makes the world go round. Ik wil dat niet altijd accepteren. Maar zolang geld bestaat en we het beter verdelen, kunnen er ook meer idealen voor mens en milieu worden bewerkstelligd. Ondertussen geven we onze kinderen onze idealen mee, maar hebben ze de vrije keuze om wel of geen vlees te eten. Of eerlijke kleding te kopen.
Een betere wereld begint met bewustwording
We wijzen mensen niet proactief op hun “fouten” met betrekking tot het eten van vlees. Als ze me vragen waarom ik veganist ben, dan krijgen ze dit verhaal te horen. Door simpelweg te zijn wie ik ben en door de manier waarop ik veganist ben, merk ik dat ik mensen inspireer. Een prima format lijkt me zo. Het gaat er mij vooral om dat mensen er bewust van zijn, dat hun stuk vlees ten koste gaat van heel veel hongerige mensen in de wereld en het bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Dat mensen weten welke oorzaken consumptie heeft voor anderen en de wereld. En dat door minder te consumeren er extreem veel meer wordt gedaan voor de mensheid hier op aarde.
Stap voor stap wandelen we naar een betere, gezondere en eerlijkere wereld. En als meer mensen dát ervaren, zal het ongetwijfeld ook vrediger zijn.
Inspirerend! Ik vind het zelf nogal een stap. Helemaal geen vlees meer eten… alles wat wij eten is biologisch maar ja. Eigenlijk beetje schonen schijn.
We eten wel maar max 3 keer per week vlees en niet zoals vroeger thuis elke dag! Ga mij er toch eens een keer meer in verdiepen.
Dank voor je reactie Lisette. Het is ook stap voor stap ontstaan. Het boek van The Green Happiness en de blog van De Groene Meisjes heeft veel inspiratie gegeven om lekker vegan te eten. In het begin is het even zoeken, maar inmiddels hebben we al een aardig lijstje met lekkere gerechten die we regelmatig eten. En daarmee is het vinden van de juiste producten in de supermarkt nu ook een stuk eenvoudiger. Het is even dat knopje omzetten, maar eenmaal gedaan zal je verbaasd zijn wat een leuke uitdagingen je te wachten staat 🙂
Inspirerend stuk! Ik ben zelf niet eens vegetariër, maar mijn eetgedrag en de invloed daarvan op de wereld is wel iets waar ik de laatste tijd steeds meer over nadenk. Ik zie mezelf geen vegetariër of veganist worden, maar ik wil wel bewuster plantaardige maaltijden op gaan nemen in mijn weekmenu.
Dank voor je reactie, Audrey. Ik dacht het – zoals ik het al schreef in mijn blog – ook dat ik nooit zou stoppen met het eten van vlees. Tot ik erachter kwam hoe vervuilend, oneerlijk en niet-diervriendelijk het proces is om vlees (bij) te maken. Ik vind persoonlijk klimaatverandering een behoorlijk probleem en als ik zie dat de vleesindustrie daaraan het meest bijdraagt (by far zelfs), vind ik dat het anders moet. Een veganistische lifestyle is één van de beste stappen om flink tegengas te bieden, al vind ik consuminderen misschien nog wel de meest haalbare en realistische stap voor iedereen. Zo geef je ook de bio-industrie de kans te hervormen. Consuminderen, innoveren en verduurzamen zijn volgens mij voor alle betrokkenen een mooi vertrekpunt. Zo kunnen er nieuwe economieën ontstaan die voor iedereen gunstiger en eerlijker zou kunnen zijn. Dat betekent dat we luxe, macht en geld verdienen wel wat moeten loslaten. Dat blijft een mensendingetje 🙂
Mooi stukje. Na meerdere malen geprobeerd te hebben ben ik voor het ogenblik vier maanden vegetariër. En nu gaat het lukken. Dat voel je meteen. Je denken veranderd en je hebt een tegenzin tegen vlees. Ook al ben ik mij ervan bewust waar het in de wereld om draait met onze voedselketen en de problemen er rond, lukt het mij nog niet om veganist te worden. De kaas en het eitje staan me nog een beetje in de weg. Maar ik ben er zeker van als ik goede ( lees lekker en niet altijd dure) receptjes vind om die kaas en eitje te kunnen laten, zal dat zeker gebeuren. Al koop ik al wel producten zonder ei ( zoals mayonaise)en kaas van vegetarisch stremsel. Beetje bij beetje probeer ik die producten te laten, omdat er de angst bestaat dat ik anders terugval in mijn slechte gewoonte. Ik weet het; het gebeurd allemaal tussen de oren.
Goed stuk! Inspirerend, en met zo’n lijst aan redenen kan ik niet anders dan enthousiast ja-knikken. Toch ben ik geen veganist, al probeer ik stukje bij beetje mijn dierenconsumptie en mijn behoefte eraan in te perken (ik ben overigens wél vegetariër, dat is al iets :)).
Je stukje over dat de wereld tijd nodig heeft om de balans terug te vinden, vind ik heel goed. Het onderschrijft voor mij precies wat er heeft te gebeuren: alles in stapjes. Mensen inspireren en motiveren met ‘goede’ alternatieven en mogelijkheden, in plaats van ze de les te lezen en mensen die voorzichtig proberen hun positieve bijdrage te vergroten, vertellen dat het nog niet goed genoeg is. Ik betrek het vooral op mezelf; ik schrijf over conscious fashion en ik vind het een heftige gedachte dat het waarschijnlijk nog decennia gaat duren voordat de McDonalds’en van de modewereld écht stappen hebben gemaakt. Intussen wordt het milieu nog steeds vergiftigd en sterven er nog steeds medewerkers onder erbarmelijke omstandigheden. Maar inderdaad, de wereld heeft tijd nodig. En mensen als jij, die positief inspireren 🙂 Thanks!
Overigens, ik wil ooit wél veganist worden. Maar alles in stapjes, de Vegan Challenge was nog iets te pittig (oké, HEEL moeilijk, voor wat ik gewend was ;)), maar heeft al wel mijn ogen geopend!
Hej Sara,
Dank voor je reactie. Ik ben inderdaad van de stapjes. Des te groter de radicale veranderingen, des te meer weerstand. Kijk maar naar ingrepen die we mondiaal doen in landen om een dictatuur te veranderen in een democratie. Extreem voorbeeld. Maar wel een overduidelijke. Eeuwenoude patronen vergen tijd om te doorbreken. Dat geldt ook voor een levenslange voedselindustrie, kledingindustrie enz. En denk nu maar eens aan de windmolens. Landelijk zijn we er niet zo op tegen, maar zodra zo’n ding zowat in je achtertuin komt, ontstaat er een enorme weerstand. Het vergt geduld en goede uitleg om verandering te accepteren. Ik begreep van iemand onlangs dat het kantelpunt op 25% ligt. Dus als 25% van de bevolking overtuigd is, kantel we van weerstand naar een rappe medestand en dus verandering. Ben benieuwd. Het beweegt in elk geval en dat is in mijn ogen heel positief. Fijne dag!
Mooi, inspirerend artikel. Ik ben zelf nog geen veganist, maar in kleine stapjes ben ik wel alles aan het verduurzamen en hebben we inmiddels een paar dagen in de week dat we volledig plantaardig eten. Dit is prima vol te houden en zo breiden we het steeds een beetje uit. Liever een rustige tempo dat vol te houden is dan de hele boel omgooien en snel afhaken.
Hi Marieke,
Dank voor je reactie. Alle beetjes helpen lijkt mij. Ik leg altijd maar de nadruk op consuminderen. Van alles een beetje minder en erop vertrouwen dat een lager maximum heel veel kan zijn. Stap voor stap is denk ik de beste manier. Van de een op andere dag veranderen is namelijk niet alleen pittig voor jezelf maar ook je omgeving. Veel succes met je switch. It’s all in the mind 😉
Ik ben voor het veganisme geïnspireerd door Scott Jurek. Hij loopt ultemarathons op een veganistisch dieet. In zijn boek Eet en Ren staan goede veganistische recepten.
Wat goed zeg. Inmiddels heb ik – we – via allerlei boeken en blogs de lekkerste recepten eruit gevist. Dus aan een echt dieet ben ik niet meer bezig. Het is nu een alledaags patroon geworden, wat heel goed voelt voor mijn lichaam én ook richting het klimaat. We zijn goed bezig, Mariëlle 🙂