Om te beginnen hoop ik dat iedereen een vrolijk Pasen heeft gehad. Een tijd van hoop en bezinning. En dit jaar waarschijnlijk een ‘editie’ die we ons leven lang zullen herinneren. Wellicht heb je deze editie van Pasen nog wel meer memorabel maken door dit weekend de dingen te doen, binnen de mogelijkheden van alle regeltjes, die je vooral wilde herinneren als je ooit begint over die ene Pasen van toen.
Het blijft een bijzondere tijd dat Pasen. Als ook deze crisis. Het is een tijd waarin we ons meer dan ooit mogen bezinnen om alles wat we tot dusver hebben bereikt als mensheid. Een tijd om kritisch terug te kijken naar onze maatschappij en hoe wij met haar ons hebben gesetteld in de natuur. Of beter gezegd: boven de natuur. Behalve bezinnen en kritisch is er nog iets wat nu meer dan ooit mag: hoop hebben. En houden. Bijvoorbeeld hoop hebben we weer gaan leven mét de natuur, binnen de draagkracht van moeder Aarde.
Paasverhaal overschaduwd door wereldwijde pandemie
God had nooit kunnen denken dat de dood van Zijn zoon Jezus Christus en de verhalen die daarover de ronde gaan precies 2020 jaren na Zijn geboorte overtroffen zouden worden door een pandemie die de hele wereld in zijn greep houdt. Geheel toevallig? Of ook een onderdeel van Zijn masterplan? We glijden namelijk al enige tijd af van Zijn woord, Zijn visie en Zijn verhaal. De instituten die volhouden om Zijn woord nog te verkondigen kennen steeds minder luisteraars. Onze eigen Stories zijn anno nu immers veel belangrijker. Social is ons leven. Leger van inhoud, vooral minder doordacht en bovenal voorzien van het individueel belang.
Schud God ons zo wreed wakker?
Is dit een wrede manier van God om ons juist nu te laten bezinnen over onze zonden? Is dit virus Zijn wrede manier om ons wakker te schudden? Ik weet niet of ik dat wíl geloven. En als het wel waar blijkt te zijn, vraag ik mezelf af of dit deel van Zijn verhaal, gebaseerd op deze ingreep, mij dan troost biedt? Laat staan die hoop waar ik het in het begin van deze blog over had. Is dit daadwerkelijk een goddelijke ingreep om ons over de dingen die gebeuren in de wereld na te laten denken? Is dit echt God haar wil?
Van geloven in God naar geloven in complot
Maar wat als God niet bestaat? Hoe zijn we dan in vredesnaam beland in deze wereldwijde crisis? Daarover bestaan genoeg complottheorieën waar ik het niet over ga hebben. En zelf ga ik ook helemaal niet stilstaan bij die vraag. Ik heb amper kennis van het daadwerkelijke virus en de materie daaromheen. Ik kan het ook anders stellen: ik heb van alle materie die spookt op social media en op blogs evenveel verstand van de meeste van mijn Facebook- en Twittervrienden. Weinig dus. Zo goed als niets. Als iets je hoop wegneemt en energie uit je zuigt zijn het wel die complottheorieën en doemverhalen die steeds langskomen. Alsof we nog niet angstig genoeg zijn. Nee, als de RIVM niet de vertrouwen is, vertrouw ik dit instituut toch net even iets meer dan ongefundeerde Facebook-statussen en Twitter-draadjes.
Doet meningen met halve waarheden ertoe?
Ik vind, dat als je ergens weinig verstand van hebt, weinig toevoegt aan het leven door dan maar een mening online te ventileren. Zeker als die mening heel stellig is gevormd op een eigen waarheid, gebaseerd op houtje-touwtje ‘internetfacts’. Feiten die dusdanig worden verteld en stellig worden verdedigd dat goedgelovigen het echt gaan geloven. En nog erger: delen. Ze betwisten wetenschap en houden vast aan de deskundigen die door collega-wetenschappers zijn weggezet als af afvallers. Althans, volgens de afvallers en zijn volgers. Uiteindelijk willen we blijkbaar toch een soort een geloof. En wetenschap is daar niet eentje van. Want, zo zeggen de complotdenkers: “De wetenschap verbergt dingen en de mainstream media staat aan hun zijde”.
Allemaal leuk en aardig die meningen. Maar met het overschot van al die individuele meningen gaan we weinig goeds maken van deze wereld. Het is een prachtig goed dat “vrijheid van meningsuiting”, maar ik voel weinig vrijheid wanneer mijn leven constant wordt gevangen door talloze meningen van anderen, die gebaseerd zijn op internetcomplotten. Wie is eigenlijk mijn echte vijand? En heb ik die daadwerkelijk? Ik weiger te geloven dat we allemaal intens slechte bedoelingen hebben met de wereld. En dat wil ik nu eenmaal zo. Maar goed, dan is deze blog dus ook maar een mening. Klopt helemaal!
De overeenkomsten tussen overheden en complotdenkers
Een vrolijk Pasen tot dusver? Nog heel even dan. Want er komt echt hoop. Heel veel hoop! Vele complottheorieën zijn, behalve vaak niet feitelijk sterk, ook niet bepaald reflectief. Ze zijn vaak gebaseerd op het feit dat overheden en machthebbers angst willen zaaien voor hun eigen gewin.
Complotdenkers hebben in elk geval die strategie meer dan overeenkomstig. Ze doen niet anders dan hetzelfde: angst zaaien op met name social media. Juist die platformen die alle data en privacy tot op het bot schenden. Data lekker bij uitstek. Als je daar zo wars van bent, is het niet handig om jezelf daarop bloot te geven. Maar net als hun “vijand” heiligt het doel blijkbaar alle middelen. Momenteel nog op 4G en straks gewoon op 5G, zodra de regering dit laatste in de luwte van Corona stiekem heeft geïnstalleerd. Zegt de complotsekte. Als je dan nog een overeenkomst zoekt tussen machthebbers en complotdenkers: ethiek en principes zijn bij beide ver te zoeken.
Het belang van de kudde
De grootse angst die ik overhoud aan deze hele crisis is en blijft de mens zelf. Altijd maar strijdend voor het individualisme. En dat terwijl de biologie in crisistijd blootlegt: de mens is en blijft van nature een kuddedier. Daar wordt vaak gekscherend over gedaan. Toch komt kuddegedrag voort uit de natuur. In de natuur wenst een ieder dier gerelateerd aan een kudde, een harem of een roedel namelijk veiligheid en comfort. Samen zorgen voor elkaar is een unieke eigenschap die van nature in dieren zit. En dus ook in ons mensen. Wij mensen klampen er vooral aan vast als we in nood komen. Als we door iets bedreigd worden wat ons te onbekend is. Onbekend maakt immers nog altijd onbemind. Niet per definitie erg: het houdt ons scherp in het beschermen van wat er voor ons toe doet.
Leiders leiden onze primaire behoeften
Net als de natuur worden we met zijn allen waaks. Leiders in de kudde staan vervolgens op om de kudde in beweging te houden. Zij proberen de kudde te brengen naar plekken waar genoeg voedsel, veiligheid en rust is voor een ieder individu. De kudde neemt op die plek louter wat nodig is en delen de rest. Het is dus geen schande om met individuele eigenschappen en karakters onderdeel te zijn van een kudde. In kuddes krijgen die eigenschappen en karakters genoeg ruimte en weet een ieder individu zich te beperken wanneer het nodig is om het voedsel, de veiligheid en de rust van de kudde te beschermen. In kuddes is niemand groter dan het team.
Gezonde afsplitsing maar niet altijd zonder zonde
Als nieuwe leiders binnen de groep opstaan, vormen ze een afsplitsing. Van de bestaande groep, niet van de natuurlijke kern en al haar wetten. Die principes blijven overeind en bieden nieuwe mogelijkheden voor de natuur om zich zo gezond door te ontwikkelen. Dat gaat zeker niet altijd zonder conflict en strijd. Zelfs niet zonder moord. De natuur kan wat dat betreft net zo wreed zijn als de God die dit virus ons aandoet. En als die God niet bestaat, is de natuur minstens zo wreed als de mensheid zelf. Over dat laatste bestaat bij mij overigens geen enkele twijfel. Al zie ik meer goede dan wrede mensen, gelukkig.
We zorgen voor de zwakkeren…
De natuur kan ook wreed vóelen. Ze neemt regelmatig op brute wijze afscheid van de zwakkeren in de groep. De natuur is daarin niet altijd even selectief. Dit virus dat gaande is treft veel ouderen, maar een ziekte als kanker raakt elke generatie. Of diabetes. Of hartaandoeningen. Een mooi gegeven is dat we met onze geneeskunde heel veel kunnen tegenwoordig. De leiders in die ‘sector’ kunnen massa’s mensen genezen. Niet altijd, wel vaak. In elk geval veel vaker dan vroeger. We zijn dus als mensheid heel goed geworden om de zwakkeren in onze kudde lang bij ons te houden. Ook nog eens in een zo’n optimale kwaliteit van leven.
…tot we ze echt moeten loslaten
En ook nu is ons doel in dit land om onze zwakkeren te beschermen. Een nobel doel totdat er conflict ontstaat wanneer we richting zwarte scenario’s gaan. Medici hebben in dat noodscenario staan dat de kansrijke levens eerst worden gered en dat we ouderen en de zwaksten dan als eerste laten gaan. Zover lijkt het niet te komen. Alles wat we konden doen met elkaar – ik herhaal: mét elkaar – heeft tot dusver geleid dat we ook de zwakkeren bij ons in de kudde houden. De kracht van de kudde en de kracht van leiderschap hierop laat zien wie we biologisch zijn. Waartoe wij biologisch in staat zijn. En dat is meer dan we willen of durven te geloven.
De natuur opent haar armen
Gaat dit nog ergens heen, zul je misschien wel denken? Ja, wel degelijk. Voordat ik aan deze blog begon zat ik met behoorlijk wat vragen. Vragen die deze tijd in mij naar boven halen. De gevolgen van COVID19 zijn heftig. Toch maakt alles duidelijk dat óf je nu gelooft in (een) God of in het kapitalisme, in complotten of in de mensheid… de natuur biedt ons nu de kans om ons met haar te herenigen. Ze bestaat al miljoenen jaren en overleefde alle rampen, ze heeft ons haar pijn zien doen, maar ze leeft nog altijd voort. Vergevingsgezind nog wel. Met ruimte voor derde, vierde, vijfde en nog meer kansen. Ze laat soms haar macht zien als het moet, ze waarschuwt waar kan en ze laat zien dat ze geen voorkeur heeft voor kleur, geloof, afkomst, geslacht, leeftijd enz. Desondanks heeft ze nog altijd plek voor onze kudde.
Een economie die hand in hand gaat met moeder Aarde
Mijn angst is dat we terug gaan naar het oude. Terug naar het geloof in een kapitalistisch systeem dat schittert tijdens pieken, maar extreem pijn doet als we belanden in zijn dalen. Een systeem dat keer op keer faalt bij een flinke storm. Met enorme ravages van dien. Waarbij alleen zij die geld en macht hebben, iets meer te redden hebben. Behalve als je besmet bent met corona. Een keihard maar eerlijk virus, zonder enige willekeur.
Meer dan ooit blijkt dat de natuur haar wetten maakt en dat we die meer in acht moeten nemen. Zodat meer oer in ons naar boven komt en blijf. En eigenschappen als troost bieden, als ook comfort en veiligheid, liefde en vrede, geluk en zorg, warmte en een lach onze dagen vullen. Dat we als kudde vervolgens het noodzakelijke nemen en al het overige eerlijk delen. Binnen het maximale wat de aarde ons allemaal kan geven. Ook als we straks met 10 miljard mensen zijn.
Een wereld met ruimte voor iedereen en met oog voor elkaar
In mijn angst schuilt tevens een gevoel van hoop. Hoop op alles wat we beter kunnen doen voor onszelf en voor moeder Aarde. En hoop dat wij mensen samen met alles op aarde wat leeft meer gaan leven vanuit ons biologische zijn, onze natuur. Hoop dat we al die mooie eigenschappen die wij allemaal in ons hebben, die nu uit het diepste in ons naar boven is komen drijven, kunnen verweven in een nieuwe maatschappij. In een nieuw systeem. Een systeem waarin we in een rustig en acceptabel tempo achter inspirerende leiders aanlopen, terwijl we weer oog hebben voor de ander. Dus ook zij die achterin de groep dit lagere tempo bij kunnen houden, krijgen zorg, liefde en aandacht. Een systeem waar alles op aarde wat leeft boven geld en macht gaat.
Geloof en hoop
Nu kan hoop meer bieden dan politiek en religie. Hier en nu liggen kansen voor een mooiere wereld. Ik geloof dat wij dit kunnen. Samen. Met elkaar. We zijn sterker dan we zelf durven geloven. Nu moeten we geloven dat we het durven. We voelen het meer dan ooit. Die nieuwe wereld. De unieke kans voor een reset. Die nieuwe, gezonde, frisse start. Het ligt nu voor het grijpen. Gaan we terug naar het oude of gaan we voor het nieuwe en onbekende? De tijd tikt.
Blijf geloven en houd hoop. En creëer samen met daadkracht die betere wereld. Als God zou bestaan, zou hij ongetwijfeld ontzettend tevreden zijn met die boodschap. Zo niet, dat is het hoe dan ook tijd om er nu aan te beginnen.
Ook interessant om te lezen: