Duurzaam op reis: kan dat?

Duurzaamheid - ZwedenIk hoor het regelmatig: “Voor iemand die duurzaamheid predikt, ga je aardig vaak op vakantie! Lekker duurzaam!” Uhm ja. En nee, eigenlijk.

Feiten en cijfers

Eerst even de feiten. Alleen dit jaar al staan Brugge (2x), Antwerpen (2x), Kopenhagen, Växjö en Texel op mijn lijstje van gemaakte reizen. Daar komt in juni Parijs nog bij. Andere feiten. Brugge, Antwerpen en Parijs vallen onder de noemer werk. Ik mag nog wel eens een reis leiden of een congres bezoeken namens mijn werkgevers. Dus nee, geen vakantie. Kopenhagen, Växjö en Texel waren puur voor plezier. Wel een beetje vakantie dus. Omgerekend in dagen welgeteld 10 volle reisdagen.

Oké, achter welke vorm van duurzaamheid ga ik al die (luxe) reisjes scharen? Ik was toch immers van het consuminderen? Lastig. Reizen zit nu eenmaal in mijn bloed. Als ik op reis ben ontmoet ik namelijk mensen die heel anders doen, denken en leven zoals wij in Nederland. Daar is niks verkeerd aan, maar om zo’n 90 jaar van mijn leven in één omgeving te wonen, conform een vast patroon is voor mij gewoon niet weggelegd. Ik zou er gek van worden. Dat klinkt op een één of andere manier ook niet echt duurzaam. Kan dat überhaupt wel: duurzaam op reis?

Nietig mens in de woestijn

Ik laat me graag inspireren door wat andere landen en culturen mij te bieden hebben. Reizen naar Marokko, Brazilië, Indonesië, Filipijnen, Zweden… ze brachten me stuk voor stuk inspiratie en wijze lessen. Om in de nacht naar de sterren te kijken in de woestijn van Marokko, deed mij realiseren hoe nietig ik eigenlijk ben in het heelal. Wat stel ik nou eigenlijk voor in dat grote geheel? In een verhaal van een universum dat al miljoenen keer over en over wordt verteld? Het zet je wel even op je plek en het maakt de status van een ander ook niet meer zo bijzonder. Rijk of arm, jong of oud, hetero of homo, blank of zwart… wat wij nu doen, gebeurt al miljoenen jaren op dezelfde planeet, hetzelfde universum met wat andere technologie. Niet heel bijzonder dus.

Na al dat gefilosofeer in de woestijn, vergeet ik vooral ook niet te genieten van een heel divers land. Een land waarin hele lieve en gulle mensen mij hun mooiste plekjes willen laten zien. En die plekjes zijn stuk voor stuk prachtig. Tijdens mijn reis is het er erg warm. Dat herhaalde ik elk moment weer zodra ik uit de auto stapte. De gouden tip van onze Marokkaanse chauffeur zal ik ook nooit vergeten. “In de schaduw is het koeler”, zei de beste man op ons geklaag. En lachte met zo’n blik van: “Ben ik nou zo slim…”.

Duurzaam - Marokko

Leven niet zeker in de Braziliaanse favela’s

De favela’s van Brazilië wisten mij te leren om dankbaar te zijn voor alle beetjes meer die ik in Nederland bezit. Aan dingen, aan liefde en aan geluk. Aan de rijkdom en vrijheid die we hebben. We speelden onder begeleiding van welzijnswerkers een potje voetbal. De Nederlandse toeristen tegen bewoners uit een Braziliaanse achterstandswijk. Dorstig als ik was, wilde ik zonder begeleiding een colaatje halen bij een winkeltje aan de overzijde van het voetbalveldje. De begeleider gaf me toen nadrukkelijk aan dat als ik zelf ging, hij mijn leven niet kon garanderen. Alleen bij hem genoot ik bescherming in de favela’s, zo zei hij stellig. Best eng.

Een mooie herinnering aan die wedstrijd was overigens dat ik een Braziliaan blij maakte met mijn shirt van het Nederlands Elftal. Ik werd blij dat ik met een simpel gebaar even licht kon brengen in een duister bestaan. Een bestaan van roof en plunderen. Een vorm van overleving die niet goed te keuren is, maar in de context van de Braziliaanse armoede (en corruptie) zo begrijpelijk.

Fortaleza Brazilië - Duurzaamheid ME-Portal da Copa

De Filipijnse oma en haar kip

Nog zo’n “op je plek zetter”? We doen er nog één. In de Filipijnen verbleef ik in een klein dorpje. Ik meen dat de naam van het dorpje Anilao was in de streek Batangas. We verbleven bij een familielid dat het mede dankzij de giften uit Nederland redelijk goed voor elkaar had. Zeker in verhouding tot haar arme mede-dorpsbewoners. Maar er was onderling geen afgunst. Als echte dorpelingen hielp iedereen elkaar. Toen ik vervolgens bij een oude dame op bezoek ging, zag ik in haar typische houten huis alleen een matje liggen. Het was haar bed. Haar douche was een houten huisje met water dat beneden in het dorp gehaald moest worden.

Ik besloot haar 25 dollar te geven als een eenmalig steuntje in de rug. Ze was me eeuwig dankbaar, maar voelde zich meteen schuldig dat ze mij niks kon geven. Een dag later gaf ze mij drie eitjes die haar kip had gelegd. “Dit is alles wat ik je kan geven!”, zei ze dankbaar. Dat ging bij mij door merg en been. Het was al teveel. Maar zo lief. En een gebaar om nooit te vergeten.

Duurzaam - Filipijnen

Geen excuses

De CO2-uitstoot van vliegtuigen is nou niet bepaald duurzaam. Dat realiseer ik mij maar al te goed. Tegelijkertijd voel ik mij ook niet al te schuldig, aangezien ik als veganist een industrie aanpak  die meer vervuilend is dan al het transport op de wereld bij elkaar. Bovendien compenseer ik zo vaak mogelijk mijn uitstoot door donaties te geven aan duurzame initiatieven. Verderop in deze blog vertel ik hier meer over. En zo kan ik nog een hele opsomming maken van wat ik allemaal doe en laat ten behoeve van het klimaat. Daarom weet ik dat ik mij niet hoef te excuseren.

Duurzaam is ook zorgen voor jezelf

Duurzaamheid is namelijk niet alleen klimaat. Het is ook hoe ik mij voel, wat ik ervaar, wat bijdraagt aan mijn geluk. En wat ik van dat alles bijdraag aan de mensen die ik al reizende ontmoet. Des te beter ik mij voel, des te meer positiviteit ik bijdraag aan mijn omgeving, werk, blog enz. Reizen helpt mij daarbij. De ontmoetingen zoals ik ze hierboven net heb beschreven, zijn goud waard voor mij. Hebben mij herinneringen en zelfs nog contacten gegeven voor het leven. Hebben mij lessen gebracht die ik vandaag de dag nog steeds doorgeef. Maakt de wereld voor mij kleiner en mijn mening over mensen en dingen genuanceerder. En oprechter vooral.

Reizen laat je realiseren hoe gezegend je bent

Reizen is dus in mijn beleving zeker wel duurzaam. Het heeft mij de mogelijkheid gegeven om nog empatischer te worden dan ik al was. Het gaf mij de mogelijkheid om meer te leren van de Islam en het heeft mij geleerd om mijn bestelling te plaatsen in de Zweedse taal. Ik leerde inzien dat wij in Nederland weinig te klagen hebben. Elektriciteit, vers stromend drinkwater, riolering, kleding… het is bijna net zo vanzelfsprekend als het hebben van een smartphone, huis en een auto. Hier, in Nederland. Door te reizen, te ontdekken en te ontmoeten, besef je hoe uniek moeder aarde en de mensheid eigenlijk is. En hoe wij westerlingen toch vaak aardse bronnen net iets anders verdelen dan de rest van de bevolking. Ik besef vooral wat een geluk ik heb dat ik in Nederland ben geboren en met een Nederlands paspoort mag reizen. Overal ben ik wél welkom.

Duurzaam - Familie

In gesprek met locals

Ik besef natuurlijk ook dat ik met een achtergrond in de reiswereld en door het maken van vele reizen, inmiddels een behoorlijk ervaren reiziger ben. De meeste reizen die ik maak en de bestemmingen die ik aandoe, zoek ik zelf uit of stel ik zelf samen. Daarbij bied ik mijzelf de mogelijkheid om zoveel mogelijk te zien of doen. Ik wil bovenal de gelegenheid creëren om ook mensen te ontmoeten. De beste tips en mooiste plekken ontdek je naar mijn mening vooral dankzij tips van locals. Zij vertellen je dat afwijken van je route best kan. Daardoor ontdek je vaak wegen naar verborgen schatten en parels met zoveel meerwaarde.

Laten regelen

Dat is natuurlijk leuk als je al die ervaring hebt. Maar misschien wil jij het ook wel. Een reis beleven die veel meer bestaat uit verborgen schatten, waarbij de ontmoeting met locals een prominente plek inneemt. Ben je nou zelf niet zo heel handig in het samenstellen van reizen of leg je liever wat organisatie in handen van een reisspecialist, dan kan ik je Better Places tippen. Een paar jaar geleden raakte ik op de Vakantiebeurs in gesprek met deze organisatie en zij zitten heel dicht bij de ideeën hoe ik graag reizen maak. De ontmoeting met locals is erg belangrijk bij hen.

Volgens deze jonge reisorganisatie ontstaan de beste reizen als je je reis laat samenstellen door de locals van het land waar je heen wenst te reizen. Daarom kan je vaak al vooraf met een local aan de slag om je reis vorm te geven. Zo heb je jouw unieke reis en voorzie je die reis toch van een paar zekerheidjes. Meestal zijn de locals Nederlanders die ooit in een land zijn blijven hangen. Lekker makkelijk dus, want je kunt gewoon in het Nederlands je reiswens met ze uitdenken. Bovendien openen zij makkelijk de deuren naar meer ontmoetingen met locals uit het land zelf.

Duurzaam - Better Places

CO2-uitstoot compenseren

En zo zijn er ongetwijfeld nog een paar reisorganisaties die dat op deze manier doen. Je zou dan even moeten Googelen. Natuurlijk mag je mij ook altijd vragen hoe ik mijn avonturen bedenk. Tot slot nog wat handige tips om de uitstoot van je reislust te compenseren.

  • Greenseat: via deze site kan je berekenen wat de footprint is van jouw vervoersmiddel. De kosten die je vervuilt kan je “afrekenen”. Met jouw geld investeert Greenseat in duurzame projecten wereldwijd. Zo draag je niet alleen bij aan het neutraliseren van jouw uitstoot, maar biedt je ook werkgelegenheid aan duizenden mensen over de hele wereld.
  • Trees for All: bijna hetzelfde principe als Green Seat. Ook hier kan je je CO2-footprint compenseren afhankelijk van jouw vervoersmiddel. Het enige verschil bij deze organisatie is dat de focus – zoals de naam doet vermoeden – op het planten van bomen ligt.
  • Hivos: ook bij deze organisatie kan je je CO2-uitstoot compenseren, alleen zijn hun duurzame doelen vooral humanitair. Zo strijden ze niet alleen voor duurzaam voedsel en hernieuwbare energie, maar ook voor vrijheid van meningsuiting, gelijke rechten voor homo’s en vrouwen en het stoppen van kinderarbeid wereldwijd.

Hoe denk jij hierover en wat zou jij mij als tip meegeven om nog duurzamer te reizen?

Foto’s in dit artikel zijn van Randy Gasper, Better Places, Portal da Copa en Julia Sumangil.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *