In mijn “strijd” tegen consumeren – en dus consuminderen – pleit ik er altijd voor dat mensen blijven nadenken waar eten, drinken, kleding, apparaten enz. vandaan komen. Hoe mooi onze footprint namelijk van dichtbij lijkt, zo bloederig is de footprint die onze producten elders op de wereld achterlaten. Voor onze welvaart én het geluk dat we vaak daaraan relateren, wordt elders de prijs betaald. Soms gaat onze hebzucht letterlijk over lijken.
Van chocoladecrimineel tot wereldverbeteraar
Dat is nou niet zo’n inspirerend begin van een film die me juist enorm positief heeft geraakt. Ik kreeg namelijk via een goede kennis – nee… iemand met zo’n goed vrijgevig hart noem ik gewoon een vriendin – een code kado om de documentaire TONY – Van chocoladecrimineel tot wereldverbeteraar te kijken. Een waanzinnige film waarbij het briljante verhaal van chocoladereep Tony’s Chocolonely wordt afgewisseld met dieptrieste beelden van kindslavernij. Daar begon het hele avontuur dan ook mee.
Consumenten malen niet om kindslaven
De makers van het Tv-programma Keuringsdienst van Waarde gingen onder leiding van het gezicht Teun van de Keuken (voor het gemak in het Engels Tony en zie daar de naam van de reep) op onderzoek uit waar cacao nou werkelijk vandaan komt. De mannen zetten flink hun tanden in het onderwerp – dus nog niet in de chocola – en komen erachter dat cacao in mensonterende omstandigheden wordt geproduceerd. Kinderslavernij is in de cacao-industrie geen uitzondering, maar eerder regel. Schikbarend, zo vinden ook de programmamakers. De grote producenten weten het, maar halen hun schouders op. De consument vraagt er niet naar en dus wordt er ook niet naar omgekeken.
Erbarmelijke werkomstandigheden
Het lukt de programmamakers dan ook niet de multinationals te inspireren om het anders te doen. Hun motto lijkt te zeggen: wat niet ziet, wat niet deert. Dat kinderen van 9 jaar met één maaltijd per dag ruim 12 uur moeten werken, interesseert ze niet. Dat de kinderen bovendien worden geslagen als ze vragen om het beloofde loon of een beetje meer eten, interesseert ze dat ook niet. Het hele systeem van cacaoproductie door kindslavernij blijft hierdoor in takt. Dit tot ongeloof van de programmamakers, die uiteindelijk besluiten zelf repen te gaan produceren. Wat wie het wel ziet, deert het. En hoe!
Dit hele avontuur gaat niet zonder slag of stoot en gelukkig voor de kijker ook zeker niet zonder een dosis humor, zelfspot en reflecties. Tony’s Chocolonely laat echt zien dat het een project wordt dat valt onder de term learning-by-doing. Terwijl de eigen productie in gang wordt gezet, blijven de moraalridders hun best doen om mensen in te laten zien dat iedereen die chocolade eet, verantwoordelijk is voor het bloed en soms de dood van kindslaven. Zodra je weet waar cacao grotendeels vandaan komt en hoort hoe multinationals en hun tussenkanalen omgaan met cacaoboeren en kindslaven, voel je de mensonterende pijn door je eigen lijf stromen. Je voelt de pijn van oneerlijkheid.
Tony’s Chocolonely en de weg naar 100% slaafvrij
Inmiddels weten we dat het merk Tony’s Chocolonely’s velen harten heeft veroverd. Praktisch elke supermarkt in Nederland het hippe merk en ook in delen van Amerika, Canada en Zweden is het merk nu de markt aan het veroveren. Met eerlijke chocola. Slaafvrije chocola. Of toch niet?
Jawel, toch wel. Voor zover te achterhalen althans. Zoals gezegd: zonder slag of stoot gaat het hele traject niet. Een tijd lang zaten er namelijk toch nog sporen van kinderhanden in de chocola van het grootste Nederlandse chocolademerk. En dus moest Tony’s Chocolonely nog meer werk verzetten om de repen 100% slaafvrij te krijgen. Dat betekent meer mensen in dienst, die meer controle en toezicht houden op de velden waar het cacao vandaan komt. Makkelijk is die strijd niet, maar het streven is er om hun eigen Tony’s Chocolonely-chocolade 100% slaafvrij te krijgen.
Met kritische blikken geld maken
Teun van de Keuken kijkt ondertussen kritisch en ontevreden toe hoe het merk zich volgens hem teveel als marketingsinstrument ontwikkelt. Bovendien vindt Van de Keuken dat het merk niets heeft veranderd aan de cacao-industrie. Directeur Henk-Jan Beltman lijkt dat niet te ontkennen, maar lijkt meer dan Van de Keuken te beseffen dat als je écht iets wilt veranderen je meer geld moet maken om je idealen na te jagen. De aanhouder wint. Ondanks dat Tony’s Chocolonely nu 10 jaar bestaat, is de strijd tegen alle misstanden in de cacaowereld pas net begonnen.
Docu is absolute aanrader
Ondanks dat dit al een best verhaal is, zit de documentaire vol mooie inzichten over de ontwikkeling van Tony’s Chocolonely. Het is echt een boeiende, inspirerende, komische documentaire met daar tegenover pijnlijke feiten en conclusies. Je krijgt na het zien van de documentaire echt het gevoel dat je met je aankoop van Tony’s Chocolonely echt iets goed doet. Het is niet perfect, maar goed. Bovendien werd ik persoonlijk geïnspireerd om zelf ook het verschil te blijven maken. Misschien wel tegen de stroom in, maar wel strevend naar een betere wereld. En nog belangrijker: dichtbij wie ik ben en dichtbij wat mijn hart mij ingeeft.
De documentaire is dus een aanrader. Gratis is de film echter niet. Voor € 4,99 wordt de film aangeboden via o.a. Ziggo, Pathé, iTunes en Google Play. Je kan de film hier vinden op de site van Tony’s Chocolonely. Ga hem vooral kijken. De trailer kan je hieronder bekijken.